Στην δημοσιογραφία δεν υπάρχουν όρια

Ίσως είναι θέμα ηθικής. Ίσως είναι θέμα συμφερόντων. Ίσως να παίζει μεγάλο ρόλο το status quo ή το κύρος ή οι γνωριμίες του εκάστοτε δημοσιογράφου για να δημοσιεύσει μια πληροφορία ή μια είδηση. Το σίγουρο είναι ότι πολλές φορές μια είδηση μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτή αντίδραση και να επιφέρει εξελίξεις που κανείς δεν τις περιμένει. Η ερώτηση λοιπόν που προκύπτει στο ποια είναι τα όρια ανάμεσα στα προσωπικά δεδομένα και στην ελευθερία του λόγου είναι αν μη τι άλλο δύσκολη να απαντηθεί.

Ένα από τα πιο σπουδαία (ίσως το σπουδαιότερο) δικαιώματα που έχει καταφέρει να κερδίσει ο άνθρωπος με την πάροδο των αιώνων και μετά την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας ως κυρίαρχο υπάρχον πολίτευμα, είναι η ελευθερία του λόγου. Ο καθένας εκφράζει αυτό που θέλει χωρίς αναστολές ή τον φόβο κύρωσης ή κάποιας ποινής. Όταν όμως μιλάμε για την δημοσίευση ενός άρθρου ή κάποιου ρεπορτάζ που αφορά πολύ λεπτα ζητήματα, όπως π.χ. προσωπικά δεδομένα ή απόρρητες πληροφορίες που βγαίνουν στην επιφάνεια, τότε μάλλον η ελευθερία του λόγου τίθεται σε δοκιμασία. Το σίγουρο είναι ότι σε κάθε περίπτωση, έγκειται στην δικαιοδοσία του δημοσιογράφου να πάρει την απόφαση για το αν θα δημοσιεύσει την είδηση ή όχι. Οι εξελίξεις που θα επιφέρει η είδηση αυτή, όμως, ίσως να αποδειχθούν ραγδαίες και επικίκδυνες για τον δημοσιευτή αυτής, αλλά και για το θέμα που περιλαμβάνει η είδηση αυτή.

Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι η υπόθεση των «Αρχείων του Πενταγώνου» στην Αμερική το 1971. Τότε λοιπόν, οι New York Times συντάραξαν την αμερικανική κυβέρνηση με τη δημοσίευση άκρως απόρρητων εγγράφων και αποτιμήσεων του Πενταγώνου, που αποδείκνυαν ότι η στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ στο Βιετνάμ ήταν πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι οι πολίτες και το Κογκρέσο γνώριζαν. Η υπόθεση έφτασε μέχρι το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ όπου και δικαιώθηκε, τελικά, η ελευθερία του Τύπου. Ως επακόλουθο, η δημοσίευση των απόρρητων αρχείων συντέλεσε στην σύγκρουση των εφημερίδων με την εξουσία και οι New York Times κατηγορήθηκαν ότι υπονόμευσαν την χώρα τους. Η ιστορία τελειώνει δυσάρεστα με την αποκαθήλωση του Ρίτσαρντ Νίξον από την εξουσία το 1974. Ποια είναι επομένως τα όρια του δημοσιογράφου ή καλύτερα θα πρέπει καν να υπάρχουν;

Το ιερό έργο του δημοσιογράφου είναι πολύ δύσκολο αλλά ταυτόχρονα και πολύ απλό: Να ανακαλύπτει ειδήσεις και να τις δημοσιεύει ως έχουν. Με αρχή αυτό το ιδανικό, το επάγγελμα της δημοσιογραφίας γίνεται λειτούργημα. Στην δημοσιογραφία δεν υπάρχει η σύμπραξη με την εξουσία, τα προσωπικά συμφέροντα, οι εύνοιες ή το «πάρε-δώσε».

Σε κάθε χώρα, γενναίοι δημοσιογράφοι διακινδυνεύουν τη σωματική τους ακεραιότητα και την ελευθερία τους για να ενημερώσουν τους αναγνώστες τους. Δρουν σε πείσμα αυτών που θα ήθελαν να τους τιθασεύσουν, να τους φιμώσουν, να τους ελέγξουν - είτε είναι κυβερνήσεις και κρατικοί λειτουργοί, είτε ομάδες συμφερόντων και διαφημιζόμενοι, φίλοι και εχθροί. Αν όλοι οι δημοσιογράφοι στον κόσμο ήταν «γενναίοι», ίσως τελικά και να ζούσαμε σε έναν καλύτερο κόσμο. Συνεπώς η ερώτηση στο θέμα που μας απασχολεί δεν είναι πλέον και τόσο δύσκολη να απαντηθεί...